overgeneralization (aşırı genelleme)

genellemelerin aşırısından da aşırı olmayanından da hoşlanmam. mesela genellemelerin en uç noktalarından biri olan ırkçılık üzerinden gidersek; aman yahu! Arap mı? uzak duracaksın. ne şam'ın şekeri ne arabın yüzü deyip kendini karşı tarafta konumlandırmak çok kolaydır.

inanın bunu en başta söyleyebileceklerden biriyim, bire bir yaşadığım bir tecrübe nedeniyle. ama diğer yandan, şu ana kadar tanıdığım ve tanımaktan onur duyduğum en adam gibi adamlardan biri filistin asıllı bir ürdünlüdür. e ne oldu şimdi? gönül rahatlığıyla arapları sevmem diyebilir miyim?

konuya her ne kadar ırkçılık perspektifinden baksam da tüm konular için prensip aynıdır. zaman, genelleme yaptığımız her konuda aksi örnekleri çıkaracaktır karşımıza, er ya da geç.

bir olaydan yola çıkarak tüm benzer durumlar hakkında yanlış bir sonuca varmak, anlamına geliyor. Yani bir şey, bir kez kötü gittiyse, her zaman kötü gideceğine inanırsın. mesela, bir sınavda düşük not aldığında “Ben zaten hiçbir zaman başarılı olamam” demek aşırı genellemedir.

Aslında, bu tür düşünceler gerçeği yansıtmaz. Sadece bir olayın sonucuna bakıp, sanki hayatın genel kuralıymış gibi düşünmeye başlarsın. Bu da seni gereksiz yere üzebilir ya da cesaretini kırabilir. Genellikle stresli ya da kaygılı olunan dönemlerde daha sık ortaya çıkar.